Phòng GD $ ĐT Huyện Sóc Sơn
Trường THCS Đức Hoà
GIỚI THIỆU SÁCH THÁNG 10
Cuốn sách “Hỏi đáp về 82 bia tiến sĩ
tại Văn Miếu Quốc Tử Giám”
Các em học sinh thân mến !
Các em đã có bạn nào được ra Văn Miếu Quốc Tử
Giám chưa, có bạn nào đã tự mình trải nghiệm cảm giác sờ đầu rùa? Cô có nghe
nói sờ đầu rùa xin may mắn trước các cuộc thi quan trọng, nếu các bạn còn chưa
được được được đi thăm quan, chưa biết thì chúng ta hãy cùng cô trải nghiệm Văn
Miếu Quốc tử Giám qua cuốn sách “Hỏi đáp về 82 bia tiến sĩ tại Văn Miếu Quốc Tử
Giám”
Văn Miếu Quốc Tử Giám với truyền thống hiếu học
Dân tộc
Việt Nam từ xa xưa đã rất coi trọng giáo dục. Nền giáo dục ấy đã sản sinh cho đất
nước nhiều nhân tài trong các lĩnh vực văn hóa, chính trị, ngoại giao, quân sự…
làm rạng danh lịch sử nước nhà. Trong đó, hoạt động khuyến học được cả nhà nước
và nhân dân quan tâm, thực hiện. Thời Lý chính sách khuyến học được thể
hiện rõ nét nhất là sự kiện xây dựng Văn Miếu ở kinh thành Thăng Long vào năm
1070 làm nơi thờ các vị Tiên thánh, Tiên hiền Nho học và cho Hoàng Thái tử đến
học. Năm 1075 vua Lý Nhân Tông cho mở khoa thi tuyển “Minh kinh bác học” đầu
tiên trong lịch sử khoa cử Việt Nam. Một năm sau ông lại cho mở Quốc Tử Giám dạy
học cho con em quý tộc. Sau này dưới triều Trần, Quốc Tử Giám mở rộng dần quy
mô, thu nạp cả những học trò ưu tú bình dân vào học tập. Triều Lê, khoa cử quy củ,
phát triển thịnh trị. Quốc Tử Giám trở thành trung tâm đào tạo nhân tài lớn nhất
đất nước. Vì thế, hoạt động khuyến học thời Lê càng phát triển. Đặc biệt thời
Lê sơ, hoạt động khuyến học diễn ra rất phong phú, đa dạng, như: lập bia đề
danh Tiến sĩ để vinh danh người đỗ đại khoa tại Văn Miếu, tổ chức lễ xướng danh
ghi tên bảng vàng, tổ chức trọng thể lễ Vinh quy bái tổ, ban yến tiệc, tước phẩm…
cho người đỗ đạt.
Văn bia là hiện tượng văn hóa được nảy sinh từ đời sống xã hội như
là nét đặc thù và là hình thức thông tin thời cổ trung đại. Ở nước ta số lượng
văn bia còn lại không nhiều nhưng giá trị văn hóa, giá trị lịch sử đang được
các nhà nghiên cứu văn hóa xã hội tìm cách khôi phục để tìm lại vị trí vốn có của
nó trong lòng dân tộc. Trong kho tàng quý báu đó, không thể không nhắc đến 82 tấm
bia tiến sĩ ở Văn Miếu Quốc Tử Giám Hà Nội. Những tấm bia đầu tiên được dựng
ở văn Miếu Quốc Tử Giám vào năm Giáp Thìn (1484) đã mở đầu cho việc hình thành
một quần thể di sản văn hóa nổi tiếng và quan trọng không chỉ với lịch sử của
vùng đất Thăng Long văn hiến, đối với nền giáo dục nho học Việt Nam, mà còn là
tài sản quý báu của cả dân tộc mấy trăm năm qua. Đây còn là hình thức tôn vinh,
trọng dụng “những lời khen, tiếng
thơm chưa đủ để lưu truyền lâu dài cho hậu thế vì thế cho dựng bia ở cửa nhà
thái học để cho kẻ sĩ chiêm ngưỡng, hâm mộ, phấn chấn, rèn luyện danh tiết,
hăng hái tiến lên…”.
Nội dung văn bia không chỉ ghi lại lịch sử cụ thể của từng
khoa thi, mà còn thể hiện triết lý giáo dục đạo đức, văn hóa của các triều đại
phong kiến do đó có tác động lớn lao đối với xã hội đương thời và hậu thế. Đó
còn là những bài văn ca ngời công đức của các vị vua anh minh chăm lo việc giáo
dục nhân tài như minh chứng lịch sử của đạo học người Việt ta từ trước,
giữ gìn trường tồn nhắc nhở con cháu đời đời ghi tạc ân đức của những vị vua hiền,
tôi giỏi.
Bia tiến sĩ Văn Miếu Quốc Tử Giám là một di sản văn hóa đặc
biệt quý giá, có giá trị trên nhiều phương diện, là dấu ấn của một phần tinh
hoa trí tuệ và truyền thống hiếu học của Việt Nam. Mỗi tấm bia tiến sĩ là một
trang sử bằng đá về giáo dục nho học Việt Nam, trải hơn 5 thế kỷ tồn tại cùng với
những thăng trầm của lịch sử, cho đến nay vẫn giữ nguyên giá trị, cho dù đất nước,
xã hội, con người có thay đổi. Đứng trước vườn bia Văn Miếu, mỗi người dân Việt
Nam không thể không lấy làm hãnh diện, tự hòa về truyền thống hiếu học,
tôn sư trọng đạo, đề cao trí thức, một tư tưởng đúng đắn xuyên suốt bao đời nay
vẫn được trân trọng, giữ gìn và phát
huy.
Nhằm đáp ứng nhu cầu tìm hiểu lịch
sử, những giá trị truyền thống đặc sắc của nền văn hóa dân tộc; trên cơ sở các
sách sử, tác phẩm và tư liệu đã công bố, cuốn sách Hỏi Đáp Về 82 Bia Tiến Sĩ Tại
Văn Miếu – Quốc Tử Giám của Lê
Thái Dũng đã được nhà xuất bản Hồng Đức xuất
bản năm 2017. Sách
được trình bày dưới dạng hỏi đáp ngắn gọn, với mong muốn cung cấp cho bạn đọc
những kiến thức cơ bản nhất, cái nhìn khái quát nhất về những giá trị vật chất,
tinh thần cung như nội dụng, ý nghĩa và các vấn đề khác có liên quan đến 82 bia
Tiến sĩ. Từ đó giúp mọi người thêm yêu lịch sử hào hùng, truyền thống văn hóa
lau đời của dân tộc, nâng cao lòng tự tôn trong mỗi con người Việt Nam và cũng
để hiểu thêm về một giai đoạn lịch sử, về các vị vua và các danh nhân đất nước;
“ôn cố tri ân” biết ơn các bậc tiền nhân đã góp công xây dựng, giữ gìn non
sông, gấm vóc Việt Nam tươi đẹp.
Đức Hoà, ngày 17 tháng 10 năm 2023
Người lập
Duyệt của BGH
Phạm Thị Phương
Nguyễn Xuân Trường